O Padre Sarmiento e a lingua

O catedrático non ha deixar pasar un día sen adquirir unha nova voz galega ou de viva voz ou por escrito, para aumentar o onomástico galego. En segundo lugar, cada discipulo debe telo encargo de concorrer cada día con media ducia de voces galegas das que sente, xa de cousas naturais, xa de cousas artificiais. Antes era delito que un estudante galego soltase unha voz galega… Iso no meu sistema ha de ser moi loable.

En Santiago hai confesores lenguaraces (intérpretes) que saben linguas estranxeiras para confesa-los peregrinos (pero non os hai que confesen en galego). Xa é hora de acabar co absurdo e desatinado de admitir en Galicia por cregos uns lambóns que nin son galegos nin saben unha palabra desa lingua (…). Este asunto é de moita substancia e pide pronto remedio ou en sínodo ou en concilio. Se os veciños dun lugar se arrepoñen para non admitir por cura de almas o aventureiro que non é galego nin sabe esa lingua con perfección, non habería tanta broza en Galicia de curas aventureiros.

O que digo do cura que non entende a lingua dos seus fregueses e dos fregueses que non entenden a lingua do seu cura, poderá aplicarse a outros moitos que teñen que tratar con galegos rústicos sen entenderen ben a súa lingua… Uns e outros (deberán aterse) ós inviolables e loables  costumes do país, pois un costume establecido inmemorial e que non é malo, ten tanta forza coma unha lei extemporanea e transitoria, e tódolos que non saben nin a lingua galega nin os costumes respectivos son ineptos para os ditos empregos.

Bartleby en Galiza

Non son poucos os seguidores e defensores do bipartito que se quedaron de pedra logo dos resultados electorais de onte. Querían caldo (gañar subindo a participación) e tiveron dúas tazas. Non deixa un de sorprenderse ó ver ata que punto confunde algunha xente desexos e realidades, proxectos políticos e identidades persoais.

En toda esta frustración hai sen dúbida moito narcisismo, pero sobre todo, pouca comprensión dos cambios políticos da última década. E a pesar de que un leva todo este tempo insistindo en que a política do movemento transformou e continuará transformando o panorama político, os que aspiran a ser a interface representativa das loitas sociais nas institucións do gobierno representativo (os que o fan honestamente, queremos dicir) non parecen querer darse conta. Tanto peor… para cantos padecemos as consecuencias das políticas neoliberais (e non só para os que fixeron campaña).

Intentemos explicalo unha vez máis, a ver si a forza de fracasos conseguen extraer algo en positivo: a política do partido non se move por sí soa. Ainda que o goberno representativo e as maquinarias electorais xeren a impresión de que o xogo dos votos é un sistema autopoético, nada máis lonxe da realidade. E o que é máis importante, cada vez máis lonxe da realidade, pois a política do movemento segue progresando e a dependencia da política de partido é cada vez maior.

Di o dito que non hai peor cego que o que non quere ver. Pero si se buscan, as evidencias están aí, á vista de quen queira. Un exemplo ben sinxelo (especialmente útil para os socialistas): nas derradeiras eleccións o seu lema de campaña foi “movo-me” con variantes como “movo-me por Galiza” o “movo-me por ti” (ainda que escrito en galego normativo, claro). Indudablemente, os responsables da campaña entón intuiron ben a potencia da política do movemento. Claro que tampouco era para tanto tendo en conta que se acababa de alcanzar o intre álxido dunha ola de movilizacións (LOU, Prestige, Guerra, etc.). Nestas eleccións, polo contrario, o lema foi “O Presidente”, como si Touriño non acadase o poder polo efecto do “hai que bota-los”.

Nas eleccións de onte, subiu a participación e o PP ganou. Non poucos comentaristas resucitaron para a ocasión o mito da Galiza ignorante, rural e caciquil, que despertaría para a ocasión. Pero reducir a Feijoo a isto é entender ben pouco ou nada. Algo xa non funciona nestes comentarios para o país de Nunca Máis.

Fai un par de semanas, de feito, dende a política do movemento advertíase, ante o comezo das elecciones, que: “governe quem governe, Galiza nom se vende”. O igual que o Bartleby de Melville, o escriba que gobernaba dende a potencia e non dende o acto, miles de manifestantes fixeron saber ó bipartito: preferiríamos non ter que… volver a soportar ó PP cuatro anos máis. Pero si non nos dades máis alternativa que os parques eólicos, reganosa e todo o demais, ó final teremos que porvos de patiñas na rúa.

Dito e feito. Visto que contra o PP conflictuades mellor, de volta á oposición. Así di hoxe a voz da multitude. Unha multitude que ata agora tivera que valerse por sí mesma, unha multitude entre a que non hai poucos que creran convinte votar ó bipartito. Pero unha mesma multitude dentro da cal habitan os perxudicados da súa ineficacia política, do seu clientelismo, do seu mesmo facer que o PP; unha multitude que loitou, loita e seguirá loitando, unha multitude que tivo que emigrar, soportar a precariedade, o sexismo, a contaminación, o feismo e a destrucción xeralizada do país; unha multitud que non creu en ningún intre –nin dende o primeiro día do goberno de Touriño e o seu subalterno– as promesas electorais, pois sabía que o único que importaba era o “hai que bota-los” e que “Galiza nom se vende”; unha multitude, en fin, que sabe esperar paciente a que aprendan a facer as cousas como se ten que facer, sen corruptelas, sen cacicadas, sen autoritarismo.

Sone, pois, ben alto e claro o himno de Galiza, nación triste da multitude: “imbéciles e escuros, nom nos entendem, nom!”.

On the wobbly’s road: [ es ] Bartleby en Galiza

Un artigo de Raimundo Viejo Viñas

Que ven o lobo!

Co remate da precampaña advertía dos erros que estaban cometendo as forzas do goberno para reeditar o bipartito. Hoxe lendo a Anxo Guerreiro en El País decátome que son moitos os que perciben a pobreza política desta campaña electoral. O artigo merece ser lido na súa integridade pero deixo aquí uns párrafos para ‘abrir boca’:

…non pode extranar que entre os sectores máis dinámicos da sociedade, precisamente aqueles que con máis entusiasmo recibiron a mensaxe do cambio, prosperara a decepción e, o que é peor, a sospeita de que o Gobierno non só non ten intención de desmantelar a onerosa herencia recibida do fraguismo, senon que está disposto a apoderarse dela no seu exclusivo beneficio.

…Agora ben, non parece que a fórmula máis aconsellable para acadar unha alta participación cidadana sexa recorrer, como o pastor da fábula, ó consabido e desacreditado ¡que ven o lobo! De aí a pedir que se vote co nariz tapado, como recomendaba o inefable Giulio Andreotti, hai un só paso, unha fina línea que xamais deberíamos traspasar.

…a esquerda non pode asumir o “comigo ou contra mín” como a súa divisa política, considerar a crítica como unha concesión ó adversario e calquer discrepancia unha traición. Ó contrario, debe escoitar esas voces e comprender que nunha democracia avanzada tódolos días xurden comentarios e reflexións críticas que, lonxe de constituir unha irrefrenable tendencia á introspección, son un sano xuizo de autocrítica tendente a mellorar as condicións sociais xerais, moito máis eficaz que a doada suposición gubernamental de que todo está ben.

Estamos de REBAIXAS… de impostos

As solucións que ofrece o PP para atallar a crise económica pasan pola rebaixa de impostos. Onte falaba en Allariz de eliminar o imposto de sucesións, en Ourense en materia de vivenda,… Esta é a fórmula neoliberal que nos levou a situación en que estamos na actualidade, parece mentira que o Sr. Feijóo a siga exprimindo cando o mundo enteiro trata de superala.

Un dos grandes males da economía mundial é a especulación. Na sociedade actual vivimos e viviremos, se ninguén lle pon freo, a explosión dunha burbulla tras outra: primeiro foron as ‘puntocom’, ahora as inmobiliarias,… e quen sabe onde estarán a seguintes. Non se libran da especulación nin as necesidades máis básicas dunha sociedade como poden ser os alimentos ou a enerxía; mentres, os gobernos asisten como espectadores a todos estes movementos, no mellor dos casos, ou promovendo leis que os favorezan, no peor. Existen varias formas de frear as especulación: unha é regular os prezos. Así, si o goberno lle pon precio ó sólo e as vivendas os empresarios non poderán especular o cal non significa que non vaian gañar cartos. Outra é subir os impostos: canto maior sexa a carga impositiva menor será o beneficio e, a menor beneficio,menor especulación.

Paul Krugman critica o infundado optimismo -e o cinismo- que Friedman e os seus tiñan na rebaixa de impostos e no libre mercado como ferramenta para acadar maiores cotas de prosperidade económica. O discurso neoconservador, para acadar o apoio de fundacións e grupos empresariais, recurriu a ideas simples que, nalgúns caos raiaban a grosería:

“decimos, e non nos cansaremos de repetilo, que as ideas ten consecuencias, o que é certo, pero o que temos na mente son ideas complexas, meditadas e ben elaboradas. O que pasamos por alto con facilidade é que as ideas simples, cando se lles confire paixón e organización, tamén poden ter consecuencias”

[Kristol, 1995]

O que facía Kristol era felicitarse pola vulgaridade da linguaxe do conservadurismo, hoxe adoptada prácticamente por tódalas forzas políticas, sempre que contribuise a acadar o éxito político. Foi así como os conservadores se erixiron, sen aportar proba algúnha, en defensores dunha supply-side economics cuxa consabida rebaixa de impostos se vería compensada por si mesma. De feito, esta doctrina nunca gozou de simpatía entre os intelectuais conservadores; si entre os empresarios e políticos. N. Gregory Mankiw, presidente do consello asesor de Bush para asuntos económicos entre 2003 e 2005 calificaría máis tarde de “excéntricos e charlatáns” ós partidarios da supply-side economics.

O certo é que aqueles que defencían a rebaixa de impostos non estaban seguros de que fose unha fórmula adecuada para a xestión da economía, pero estar errados ou acertados era algo que lles daba igual, o único que lles importaba é que esas ideas fosen políticamente útiles… non é así, Sr, Feijóo?

Abstención, voto nulo, branco ou minoritario

Primeiro foi Anxo Quintana e onte E. Pérez Touriño quen afirmou que absterse significa apoiar ó PP. Semellantes afirmacións só poden realizarse dende a perspectiva do político que pensa que o votante é un ser estupido. Quen decide non votar faino para non beneficiar a ninguén e, de feito, e a mellor forma de que ningún partido saque proveito dese voto. Vóuno explicar coa axuda de ciudadadanos en blanco (lectura recomendable para líderes políticos):

1) A abstención: Absterse é, simplemente, non votar. É unha opción totalmente válida e legal, prevista e regulada no noso sistema electoral: aqueles cidadáns que non desexen exercer o seu dereito ó voto non ten por qué facelo. Á hora de facer o reconto correspondente para escoller os representantes dos cidadáns nos diferentes órganos de goberno a abstención non se ten en conta.

2) O voto nulo: É un voto defectuoso, un voto que non cumple coas condiciones mínimas esixidas para ser aceptado como válido. Entre outros, ten a consideración de voto nulo os votos nos que a papeleta electoral aparece con tachaduras ou comentarios (por exemplo, tachar ó nº 1 por Ourense do PP). Os votos nulos contabilízanse, pero aparte diso tampouco se ten en conta á hora de asignar os representantes.

3) O voto en branco: Ainda que nin na Lei Electoral nin en ningunha outra parte se indica, de forma oficial, para qué serve o voto en branco, este considerase universalmente un voto de protesta, asociado a cidadáns partidarios da democracia, pero que non se senten representados polos partidos existentes. O voto en branco é o voto do cidadán que quere votar pero non ten a quen.

Os votos en branco son votos “válidos”, e contabilízanse como tales á hora de calcular o total de votos válidos emitidos. Sen embargo tampouco se ten en conta á hora de asignar os representantes, salvo polo siguiente: o número total de votos válidos utilízase para calcular o número mínimo de votos necesarios para que un partido político obteña representación nunha circunscripción: nestas eleccións o 5% do total. Os partidos que non obtén, polo menos, esa porcentaxe mínima de votos elimínanse e, ós restantes partidos, asignánselle os representantes ignorando xa os votos en branco, os votos nulos e os votos deses partidos minoritarios eliminados.

Conclusión: absterse non inflúe no resultado final dunhas eleccións, nin quen se abstén pretende facelo, sen embargo, votar a partidos sen posibilidades de obter representación, votar en branco ou votar nulo si pode perxudicar a algunha das forzas menos votadas, como Esquerda Unida ou Terra Galega, ó calcularse o 5% mínimo sobre a totalidade de votos emitidos beneficiando, ó mesmo tempo, ó partido máis votado.

Claro que tamén poderíamos falar, para xustificar a abstención,  do custe que cada voto terá para as arcas públicas (0.72 €), non esquezamos que estamos en crise! Pero ese é outro tema…

Actualización do 3 de marzo de 2009, artigo relacionado de El País: A abstención non ten cor política.

Remata a precampaña

A derradeira semana de precampaña non resultou moi alentadora; foi unha semana na que PSOE e BNG comezaron a chamar a participación, algo que é habitual facer os últimos días de campaña. Temen unha baixa participación, logo algo temen. Algúns xa nos meten medo con que ven o lobo (PP)… pobre de nós! Carapuchiñas… Tamén se celebraron dous debates nos que ó PSOE só lle faltou suplicar a presenza do Sr. Feijóo para o debate do día 20 de marzo. Vendo semellante desesperación para que o candidato popular se someta a un linchamento público polos dous partidos do goberno (PSOE e BNG) parece máis lóxico, ainda, que non acuda. Eu alédome… o que realmente quero ver é ó Sr. Quintana e ó Sr. Touriño fronte a fronte.

Si se da ese debate -e dicir, si non se botan atrás pola falla do seu sparring Feijóo- espero que non se cometan os mesmos erros que se deron esta semana nos debates do luns -en hai debate-, primeiro, e do mércores, despois. Primeiro foi o Sr. Fernando Blanco e logo o Sr. Suárez Canal os que, ó defender a xestión pasada no goberno só fixeron mención as consellerías propias -as do BNG- como si as políticas desenroladas polas outras non fora con eles cando, en realidade, iso non é así. Para ben ou para mal, moitas das decisións que se adoptaron ó largo desta lexislatura fixéronse no Consello da Xunta da que todos, nacionalistas e socialistas, forman parte. Os representantes socialistas nestes debates -Mar Barcón o luns e Ricardo Varela o mércores- si souberon sacar proveito desa circunstancia para facer propias políticas de industria, servizos sociais,…

Que lles ocorre ós representantes nacionalistas? Teñen medo medo a meterse no eido socialista mentres estes pisotean o seu? Si se quere aspirar a presidencia hai que deixar claro que se ten un coñecemento exhaustivo de tódalas áreas de goberno, que se formou parte de tódalas decisións importantes do pasado -as acertadas e as menos acertadas- ou, cando menos, se influiu nesas decisións e, por suposto, que se ten proxectos alternativos para esas áreas malgobernadas polos socialistas -educación, sanidade, traballo,…-. Isto é o que ata agora non se viu.

O que si deixaron en evidencia o Sr. Ferrnando Blanco e o Sr. Suárez Canal nestes dous debates é que o candidato do BNG é o aspirante a Vicepresidente e o candidato do PSOE o é a Presidente. Máis que nunca lembráronme ó labrego satisfeito coa súa hortiña que renuncia a unha parcela maior porque porque ainda está sen labrar. Iso é o que se viu: conservadurismo e medo a incerteza.

Quen ten medo de quen?

Hai medo a debater. Non hai dúbida. Pero sería un erro sinalar a calquera dos candidatos. As campañas electorais están milimétricamente deseñadas por “expertos” asesores e calquer cousa que se sáia do guión preestablecido mete medo. Calquer imprevisto causa pánico entre os asesores. Todo está deseñado para seducir ó votante, non para informalo. Son aqueles quen xogan coas nosas esperanzas, cos nosos medos e cos nosos sentimentos e nós, emboubados, caemos nas súas trampas, nas súas provocacións. Tampouco me gusta ese cruzamento de declaracións entre candidatos acerca do medo duns e outros, non me gusta por vulgar,… parece máis un cruce de declaracións entre bandas predipostas a acabar a puñetazos que de persoas que aspiran a acabar sentadas nun escano do Parlamento de Galiza. Eu pregúntome quen ten medo de quen? Ou… de que?

Probablemente nesta campaña quedemos sen ver, unha vez máis, debates entre os candidatos a Xunta de Galiza. Falarase, e moito, dos medos duns e outros, logo cada quen creerá a quen lle pareza.

Seica está previsto un debate a tres para o día 20 de febreiro coa asistencia confirmada do Sr. Touriño e do Sr. Quintana. Falta por confirmar a do Sr. Feijóo que esixe para asistir outros tres debates “cara a cara”.

Teño que recoñecer a proposta do Sr. Feijóo é a máis acertada… polo menos a que máis me gusta a min. Tres “cara a cara” permitirán a cidadanía diferenciar mellor as propostas de cada un dos partidos, especialmente as propostas dos dous partidos do goberno porque, penso eu, que si estes dous -PSOE e BNG- van a gobernar en coalición, como xa o fixeron ata agora, deberíamos saber os votantes porque votar a un e non ó outro. É dicir, un nacionalista debe saber porqué debería votar o BNG e non ó PSOE si finalmente os deputados do BNG van elixir ó Sr. Touriño como presidente? Ou viceversa… ainda que é menos probable!

Considero que fai ben o Sr. Feijóo en non acudir ó debate si non se confirman antes os”cara a cara” que pide, así, polo menos, poderemos ver un debate a dous entre o Sr. Touriño e o Sr. Quintana. Devezo por velos discutir… faranno? Ou, pola contra, aceptarán a proposta do Sr. Feijóo? Non me digan que agora lles entrou o medo a debater (a todos).

A miña percepción é que cada un dos candidatos teme máis as súas propias limitacións que a auducia e/ou a valentía do rival, tal e como nos queren facer ver.