A tensións entre legalidade e lexitimidade xurden cando non existe coincidencia entre o legal e o lexítimo, isto é, cando una actuación que é legal non é aceptada voluntariamente por outros actores involucrados, ou viceversa, cando una actuación é lexítima, axustada ós valores e crenzas da sociedade, pero está prohibida pola lei. A estabilidade política depende de que ambas situacións, legalidade e estabilidade, se den a un mesmo tempo.
Guglielmo Ferrero fala dos principios de lexitimidade en “O Poder. Os Xenios invisibles da Cidade”, onde o autor relata [pax. 29] como “tras séculos de disputas os suizos admiten pacíficamente na actualidade (a obra data de 1942), que estes dous principios de lexitimidade –en referencia ó principio electivo e ó principio democrático- e as regras que aseguran a súa aplicación, son xustas e razoables, de maneira que todos os habitantes da confederación –Helvética- están plena e firmemente convencidos de que os gobernantes, nomeados seguindo as disposicións da constitución ostentan en boa lide o poder do mando, de igual xeito que o pobo […] está obrigado […] a obedecer os designios dos seus gobernantes”. Para G. Ferrero os principios de lexitimidad [pag. 30] “non son máis que xustificacións do poder”.
O poder é unha das cualidades que nos diferencian a unhas persoas doutras que máis necesitan ser xustificadas, por elo é necesario que as normas que nos obrigan a seguir un determinado comportamento deben ser xustas e razoables, de non selo non nos sentiríamos obrigados a obedecelas.
Dentro do BNG as tensións entre legalidade e lexitimidade xurdiron trala celebración da derradeira Asemblea Nacional Ordinaria na que por maioría dos militantes presentes se decide poñer fin a unha norma fundamental do nacionalismo: o carácter asembleario da fronte nacionalista a tódolos niveis. É certo que obtivo a maioría de todos os que quixeron acudir (máis ou menos a cuarta parte dos militantes) e entre os que o fixeron obtivo o apoio do 60%. Non se pode discutir a legalidade deste cambio pero sí a súa lexitimidade.
Entre as razóns que se aduciron están a de mellorar a operatividade destas Asembleas, a falla de espazo para unha militancia tan ampla, o custo de organizar este tipo de actos, a necesidade de facer un partido máis moderno e dinámico, etc. etc. Na actualidade vemos que non é así. Fai uns meses celebróuse unha Asemblea Nacional Extraordinaria para elexir o candidato do BNG a Xunta e decidiron que a ese acto debían acudir 1.500 delegados. Para que tantos? Ninguén discutía quen ía selo candidato, logo por razóns económicas, espaciais e técnicas chegaban menos, por exemplo 250, non? O problema é que, ademais, se quería utilizar ese acto dun xeito propagandístico: a militancia entregada ó seu lider. Para facer iso sería mellor unha Asemblea aberta a todos pero iso non era posible, ou mellor dito legal, porque os estatutos esixen que sexa por delgados; tamén se podía decidir que cada militante se correspondese cun delegado, pero poderían colarse moitos críticos e non interesaba, publicitariamente, trasladar unha imaxe crítica da militancia cara ó exterior.
Agora estamos na véspera doutra Asemblea Nacional Extraordinaria -cando se celebran dúas tan xuntas é que algo se fixo mal nas precedentes- a que poderán acudir un máximo de 2.500 delegados, e dicir, máis ou menos o número de persoas que viña asistindo habitualmente sen necesidade de andar en liorta uns compañeiros con outros; o que ocorre é que deste xeito quen controla os resortes da organización pode tamén controlar, usando a súa posición dominante, o desenrolo dese proceso que leva a cada delegado a ANE.
O certo é que as razóns esgrimidas para mudar unha das regras fundamentais do nacionalismo, o asemblearismo da AN, perden toda a súa forza si temos en conta o desenrolo do proceso que, para comenzar, sae moito máis caro que realizar unha Asemblea aberta, pois agora é preciso contactar primeiro coa militancia para elaborar esas listas, acudir a unha asemblea comarcal a debatelas e votalas pra finalmente voltar a AN. Polo método tradicional os dous primeiros pasos aforrabanse. Técnicamente tamén resulta máis complexo, polas mesmas razóns.
Si o actual sistema resulta pouco razoable, pois non demostra ser mellor que o antigo, si se amosou sobradamente inxusto. É inxusto porque as maiorías dominantes nas comarcas cerran o camiño da AN as minorías, que estarán desta vez menos representadas que nunca e si hai algo que non lle sobra ó nacionalismo, nestes tempos, é base social. Estorba a algúns, certo, pero non sobra ó nacionalismo. Así é lóxico que, por moi legal que resulte ser o proceso, ó ser tamén irracional e inxusto para moitos ncionalistas, e polo tanto ilexítimo, non se sintan logo obrigados nin comprometidos co proxecto.
Quen sabe si tras séculos de disputas o proceso se voltará pacífico… poderemos esperar tanto?