Mes: Marzo 2009

Os orzamentos participativos en Ourense

por

O exemplo de Porto Alegre

Unha das experiencias máis destacadas de participación cidadá nunha gran cidade, e sen dúbida a máis citada, é a dos orzamentos participativos de Porto Alegre, sendo considerado pola ONU como unha das corenta mellores prácticas de xestión urbán do mundo. Este orzamento participativo púxose en marcha no ano 1989, coa chegada a Alcaldía de Tarzo Genro, do Partido dos Traballadores, na actualidade Ministro de Xustiza do Brasil, e trátase dun proceso que dura prácticamente todo o ano (só non se traballa nel os meses de xaneiro e febreiro). Hai dezaseis distritos que ten asembleas que se ocupan dos temas locais e, ademáis, hai cinco temas transversais: circulación e transportes, desenrolo económico e fiscalidade, organización da cidade e desenrolo urbán, saúde e asistencia social, e educación,  cultura e ocio para o que as asembleas específicas convocan a tódolos residentes da cidade. Os gastos da cidade clasificanse en tres grandes grupos: a) gastos relativos ó funcionariado, b) servicios públicos, e c) inversións en obras e equipos; a cidadanía decide, sobre todo, no terceiro grupo de gastos.

Nas asembleas, que comezan en marzo discútense e vótanse as prioridades orzamentarias e elíxense uns delegados anuais que elaborarán a proposta orzamentaria que emana das asembleas. Esta proposta, apoiada pola cidadanía nas asembleas, só eventualmente recibe algunha enmenda parcial por parte do consello municipal, o órgano habilitado para aprobar o orzamento participativo antes do 30 de novembro.

O caso de Ourense

Pode dicirse que a repercusión en Ourense da participación cidadá é directamente proporcional a cuota reservada polo Concello para éste departamento: apenas o 0,4% do orzamento. Ninguén sabe que é nin para que serve. Mentres, na cidade brasileira a porcentaxe de inversión do orzamento foi crecendo en cada exercicio: 10% (1990), 16,3% (1991) 17% (1992),…

A diferencia de Porto Alegre (unha cidade que multiplica por 10 o número de habitantes da de Ourense), aquí non son os cidadáns os que deciden as prioridades temáticas para a distribución das inversións municipais, senón que será ó revés: é o Concello quen decide que parte dos orzamentos se asignan a área de participación cidadá, anulando por completo a capacidade da cidadanía para deseñar a cidade que queren para o futuro. Non decidimos en infraestructuras, nin en impostos, nin en festexos, nin servizos sociais,… a cantidade asignada apenas dá para ir tapando uns cantos buracos.

Actualmente entre os membros do Concello de Ourense estase discutindo si a cantidade reservada para o orzamento participativo de 2009, aprobado no orzamento de 2009 hai uns días polo pleno, é suficiente cando, de facer unha verdadeira política participativa, estaríamos comezando, neste més a elaborar os orzamentos do 2010.

A cidade de Porto Alegre, ó igual que na actualidade Ourense, estaba gobernada por dous partidos (o Partido dos Traballadores e o Frente Popular). Estes, lonxe de facer un reparto de poder entre eles, optaron por compartilo cos cidadáns. Deixaron que eles tomasen as grandes decisións que afectaban a vida cotiá da cidadanía co cal esas decisións, colectivamente artelladas, acabarían dotadas de máxima lexitimidade e os precursores, os partidos no goberno, viron fortalecido o seu dominio sociopolítico.

Esa é a liña que deberían seguir o Concello de Ourene e os demais concellos gobernados na actualidade por PSOE e BNG. Deberían deixarse de liortas e por en marcha unha verdadeira democracia participativa, na que os partidos políticos se limiten a asesorar obxectivamente ós cidadáns reunidos en asembleas e, posteriormente,  facer pequenas correccións (formais, non de fondo) as decisións adoptadas por eles. Finalmente, dende o goberno, execútase o orzamento aprobado.

Ninguén por riba de nós

por

Sería unha tarefa larga atopar tódalas causas que fixeron posible a derrota do bipartido nas pasadas eleccións ó Parlamento de Galiza. Unha desas razóns podería ser a mesma “mentalidade xusticeira e antiseñorial” da sociedade galega a que fai referencia Carlos Barros ó referirse ó auxe do movemento irmandiño.

A sociedade galega, farta de ser asoballada, mobilizouse polo cambio en 2005, sendo os movementos sociais os grandes precursores do cambio de goberno. O bipartito, nestes anos de goberno demostrou non entender nada do que os galegos votaron naquel momento. Cando Galiza berraba na rúa NUNCA MÁIS non se refería só os petroleiros, senón tamén ós políticos deshonestos, autocráticos, sectarios,… referíase, como non, ó caciquismo e ó nepotismo. E non berraban só contra o poder político, senón tamén contra o poder económico e mediático: un porque expolia os nosos recursos e destrúe a nosa paisaxe; o outro porque garda silencio, no mellor dos casos.

Cando Galiza botou ó PP das institucións quería botar tamén esa economía invasora e destructora, sen embargo, o bipartito non fixo outra cousa fornecer ese poder económico para gañarse o seu favor. Galiza votou por uns medios públicos e plurais, farta da manipulación informativa da RTVG da era Fraga e dos distintos medios privados do país, todos inclinados cara o mesmo lado. Do dito o feito… a radio e televisión públicas foron postas ó servizo dos partidos do goberno, especialmente do PSOE e Touriño, mentres se tratou de acadar “apoio mediático” das cabeceiras traicionais de Galiza. Foi así como, a costa do bipartito, o poder económico e mediatico da dereita chegou vivo ata as eleccións galegas de 2009 e, posuindo estes poderes, como ben diría Ignacio Ramonet, “facerse co poder político non é máis que un simple trámite”.

Tampouco foron as campañas suxas as responsables da desfeita, non foi a crise económica, non foi a españolización dos comicios, non foi pola traición da sociedade,… foi por non cumplir o prometido, foi por favorecer “os de sempre” e pola súa traición, foi pola transformación dos responsables políticos e pola non transformación de Galiza, por transformárense en seres egocéntricos e abandonaren o altruismo, por voltar o nepotismo e clientelismo, por narcisitas, primando a súa imaxe persoal sobre a das súas formacións políticas, por recorrer ó populismo e minimizar a ideoloxía, unha ideoloxía de esquerdas que defende, coma ningunha outra, a igualdade entre cidadáns.

Estes responsables políticos unha vez que ocuparon os seus cargos de “poder” esqueceron esa igualdade, puxerónse por riba dos cidadáns e incluso dos seus propios compañeiros de partido. Perderon a noción da realidade e adicábanse a “autoconvencerse” de que todo ía ben. Os que estábamos aquí, cos pes na terra, sabíamos que non era sí e, coma irmandiños na loita berrámoslle, alto e claro: ninguén por riba de nos!

Oiron?

Vai chover!

por

Nunha sociedade existen certas normas que ten a característica remarcable de pasar desapercibidas, incluso para quen as cumple. Son as normas implícitas. Polo xeral non sabemos que son normas e, por descontado, non están escritas en ningunha parte.

Un exemplo deste tipo de normas son as que regulan as accións das persoas nun ascensor, ainda que as mesmas normas ben poderían servir para regular a convivencia que algúns queren para o seu partido político.

Algunhas normas implícitas son xerais de tódolos ascensores e outras son específicas segundo o ascensor sexa dunha vivenda ou dun edificio de oficinas, si se encontra nunha cidade grande ou nun pobo pequeno, etc. Do mesmo xeito, o comportamento político dunha persoa non vai selo mesmo segundo se atope nunha reunión de amigos, nunha Asemblea Local, Comarcal ou Nacional. Nos ascensores o silencio é a norma principal. Nunha Asemblea, a diferencia da reunión de amigos, tamén é desexable estar calado, ainda que esta norma pode chocar con outra que promova a comunicación entre persoas. Cando isto pasa, por exemplo, nos momentos previos a celebración, a norma que sucede á do silencio é a de falar dun tema máis neutro e con menos implicacións persoais e políticas posibles, é dicir, do tempo que fai. Si se manten o silencio, encontramos tamén outras normas como, por exemplo, non mirar directamente ás outras persoas, evitando, sobre todo, o contacto ocular e, en todo caso, mirar ás paredes as luces, o espello (non demasiado para que os demais non pensen que somos uns presumidos ou que os asexamos mediante o espello) ou porse a ler calquer cousa, coma nun ascensor, cando lemos por millonésima vez as instruccións de uso e as limitacións de persoas e peso. Si é posible, hai que deixar o máximo espacio posible entre persoas e evitar calquer contacto físico entre desconocidos; si esto non é posible, hai que expresar de forma clara, ainda que non verbalmente, a incomodidade que nos provoca tal situación. O importante nun ascensor, como nunha reunión dun partido político, é non incomodar a ninguén, especialmente, neste último caso, a quen ten algunha responsabilidade política. Sería o mesmo que irlle “tocando as pelotas” ó técnico do ascensor. Claro que,… un partido político non é un ascensor.

Falamos do tempo?

O BNG é dos militantes e non dos burócratas que se aferran á poltrona

por

Dimisión XA de tódolos membros da Executiva Nacional e se convocatoria dunha Asemblea Nacional Ordinaria para toda a militancia, unha Asemblea que “non pode ser organizada e, polo tanto, controlada polo mesmo aparato vertical de poder que provocou a catástrofe que estamos vivindo. Sería un fraude a militancia”.

Bartleby en Galiza

por

Non son poucos os seguidores e defensores do bipartito que se quedaron de pedra logo dos resultados electorais de onte. Querían caldo (gañar subindo a participación) e tiveron dúas tazas. Non deixa un de sorprenderse ó ver ata que punto confunde algunha xente desexos e realidades, proxectos políticos e identidades persoais.

En toda esta frustración hai sen dúbida moito narcisismo, pero sobre todo, pouca comprensión dos cambios políticos da última década. E a pesar de que un leva todo este tempo insistindo en que a política do movemento transformou e continuará transformando o panorama político, os que aspiran a ser a interface representativa das loitas sociais nas institucións do gobierno representativo (os que o fan honestamente, queremos dicir) non parecen querer darse conta. Tanto peor… para cantos padecemos as consecuencias das políticas neoliberais (e non só para os que fixeron campaña).

Intentemos explicalo unha vez máis, a ver si a forza de fracasos conseguen extraer algo en positivo: a política do partido non se move por sí soa. Ainda que o goberno representativo e as maquinarias electorais xeren a impresión de que o xogo dos votos é un sistema autopoético, nada máis lonxe da realidade. E o que é máis importante, cada vez máis lonxe da realidade, pois a política do movemento segue progresando e a dependencia da política de partido é cada vez maior.

Di o dito que non hai peor cego que o que non quere ver. Pero si se buscan, as evidencias están aí, á vista de quen queira. Un exemplo ben sinxelo (especialmente útil para os socialistas): nas derradeiras eleccións o seu lema de campaña foi “movo-me” con variantes como “movo-me por Galiza” o “movo-me por ti” (ainda que escrito en galego normativo, claro). Indudablemente, os responsables da campaña entón intuiron ben a potencia da política do movemento. Claro que tampouco era para tanto tendo en conta que se acababa de alcanzar o intre álxido dunha ola de movilizacións (LOU, Prestige, Guerra, etc.). Nestas eleccións, polo contrario, o lema foi “O Presidente”, como si Touriño non acadase o poder polo efecto do “hai que bota-los”.

Nas eleccións de onte, subiu a participación e o PP ganou. Non poucos comentaristas resucitaron para a ocasión o mito da Galiza ignorante, rural e caciquil, que despertaría para a ocasión. Pero reducir a Feijoo a isto é entender ben pouco ou nada. Algo xa non funciona nestes comentarios para o país de Nunca Máis.

Fai un par de semanas, de feito, dende a política do movemento advertíase, ante o comezo das elecciones, que: “governe quem governe, Galiza nom se vende”. O igual que o Bartleby de Melville, o escriba que gobernaba dende a potencia e non dende o acto, miles de manifestantes fixeron saber ó bipartito: preferiríamos non ter que… volver a soportar ó PP cuatro anos máis. Pero si non nos dades máis alternativa que os parques eólicos, reganosa e todo o demais, ó final teremos que porvos de patiñas na rúa.

Dito e feito. Visto que contra o PP conflictuades mellor, de volta á oposición. Así di hoxe a voz da multitude. Unha multitude que ata agora tivera que valerse por sí mesma, unha multitude entre a que non hai poucos que creran convinte votar ó bipartito. Pero unha mesma multitude dentro da cal habitan os perxudicados da súa ineficacia política, do seu clientelismo, do seu mesmo facer que o PP; unha multitude que loitou, loita e seguirá loitando, unha multitude que tivo que emigrar, soportar a precariedade, o sexismo, a contaminación, o feismo e a destrucción xeralizada do país; unha multitud que non creu en ningún intre –nin dende o primeiro día do goberno de Touriño e o seu subalterno– as promesas electorais, pois sabía que o único que importaba era o “hai que bota-los” e que “Galiza nom se vende”; unha multitude, en fin, que sabe esperar paciente a que aprendan a facer as cousas como se ten que facer, sen corruptelas, sen cacicadas, sen autoritarismo.

Sone, pois, ben alto e claro o himno de Galiza, nación triste da multitude: “imbéciles e escuros, nom nos entendem, nom!”.

On the wobbly’s road: [ es ] Bartleby en Galiza

Un artigo de Raimundo Viejo Viñas

Vas caer!

por

Para anunciar caidas logo de producirse os galegos non temos prezo. Sempre estamos aí á espreita, e zas!, en canto alguén da cos fuciños no chan soltámolo: vas caer!

Lendo e escoitando as análises políticas da a impresión de que todo o mundo o vía vir pero, que casualidade, ninguén dixo nada. Porque? É obvio, porque advertindo a caida antes de producirse podían correxir o comportamento do receptor, podían facer cambiar o rumbo que estaba seguindo e, con este cambio, evitar o tropezón. E claro, ó cambiar o seu comportamento o receptor, o emisor equivocaríase na súa predición. Ese é o problema de dicir vas caer! antes de tempo: o receptor terá máis coidado, evitará a caída e deixará en mal lugar a quen deu o aviso.

Outros tomamos máis riscos, probablemente porque éramos conscientes de que non nos ían facer caso algún e, polo tanto, o resultado final ía producirse de tódolos xeitos.  Despois das eleccións xerais de 2008 percibíronse claros síntomas de descontento (ese contentamento descontente o que se refire Manuel Rivas) entre o nacionalismo -e tamén no socialismo- coa perda de apoios en tódalas grandes cidades de Galiza, onde o BNG cogoberna. Déuseme entón por escribir esta carta a Anxo Quintana. Nin mu!

Pasaron os meses e en outubro celebróuse unha Asemblea Nacional de pseudodelegados que nombrou ó Sr. Quintana candidato a Presidencia. Ninguén quixo escoitar a voz dunha base que pedía estar nesa Asemblea. Mentres tanto, a cidadanía sufría unha crise económica de dimensións nunca antes vista, e os responsables políticos adicábanse a tirar fogos de artificio, pensando máis en encauzar a campaña electoral que en enfrontar o problema en si e provocando, deste xeito, a desconfianza na poboación. En decembro convocáronse as eleccións e en xaneiro cerráronse as listas provinciais cunha clara falla de democracia interna, provocando máis malestar entre a militancia. As Asembleas Comarcais do BNG resultaron ser órganos onde se fala moito e se escoita pouco, especialmente, por quen ten a obriga de escoitar.

O Sr. Quintana arrincou a precampaña anunciando un resultado histórico… e tivémolo! As enquisas fixeron rebaixar as espectativas pero, ainda así, resultaron ser máis optimistas do que a realidade marcaría finalmente. Tiña unha explicación lóxica: “hai que ter en conta que as enquisas non serven de nada -ou de moi pouco- cando se dan circunstancias especiais” … “na actualidade estamos vivindo unha situación excepcional, unha crise económica de gran calado”. Efectivamente, a conducta teórica, esa variable que se utiliza para elaborar as enquisas, agochou o resultado final. Incluso as sondaxes a pé de urna foron incapaces de predecir o resultado final.

Algúns vímolo vir e advertímolo pero, como ninguén nos fixo caso, non erramos no noso pronóstico. Fora mellor ser escoitado para, finalmente, trabucarse.