Collín un dicionario de galego para verificar o significado dunha palabra que polo contexto xa intuía: “arreguizo s. m. Estremecemento de frío ou de medo, arrepío”. O que me imaxinaba.
Utilizo o dicionario clásico de papel porque ao abrilo ao azar atópome con palabras novas e vou descubríndoas, cousa que nos dicionarios dixitais dos que dispomos en internet é imposible. E ao abrilo, máis ou menos pola “a” de “arreguizo” –xa me dirá CC de onde sacou esta verba… quizais así, abrindo un dicionario ao chou- atopeime con unha que oía moito de neno a miña avoa paterna e a súa irmán –tía-avoa- cando íamos de visita e preguntábamos polo avó:
– onde vai o avó?
– Na casa de acolá, respondía algunha delas
Sempre pensei que “Acolá” era outro pobo e debía estar moi lonxe porque o avó tardaba moito en vir, había días que nin chegabamos a velo. Pensaba: “igual nos cruzamos no camiño”. Pois non, e agora podo afirmar que non nos cruzamos de pura casualidade, porque a casa de “acolá” estaba no noso camiño de volta. Iso pasoume por non ir co dicionario na man ou, simplemente, por non preguntar. Acolá é o adxectivo que quere se refire a “un lugar distante ou oposto ao que se fala: ‘alá lonxe’”. Das dúas acepcións quédome coa de ‘oposto’, porque moi distante non estaba. Oposto porque nesa casa era onde durmía de día -a sesta-, a outra onde durmía de noite -moito dormen os avós-. Agora que xa non están nunha casa nin na noutra as dúas deberían ter a mesma definición, mais non, sempre estará a casa dos avós e a casa de “acolá”.
Crer outra vez en min mesmo sería o máis doado (16)
deixándome levar sen resistencia. (19)
Resistencia pasiva. Resistencia frontal (20)
contra o medo. (29)
Noites en branco coma sabas húmidas… (39)
Teño a cabeza no centro do mundo (23)
e o corpo é unha paisaxe de batalla (13)
solitario, enfermo, fatigado, (103)
da morte en “stand by” que me acompaña. (49)
… e as dúas portas do mundo están abertas /
fuches ti a que as abriches na alta noite, (52)
cohabitando os teus soños (55)
souben / que aínda respiraba e seguía vivo (95)
e o amor de sempre oculto e prohibido, /
selado e transferido. (73)
(Entre paréntese a páxina da que foi arrincado o verso. Ed. Positivas)
A luz ardente dun lúrido desleixo (87)
onde arde a miña sombra pola noite (7)
no desastre (15)
(d)nun presente salvaxe que me instrúe (17)
orfo doutro destino (73)
vencido pola ofensa (74)
abro un suco vermello en media lúa (27)
neste día de graza na hora xusta (43)
tras do ronsel (45)
baixo da lúa espello mordeu estrelas lume (65)
no espazo que o meu corpo invade (59)
presente na súa ausencia (35)
celebra a nostalxia (29)
co antídoto da lóxica (33)
do inferno indefinido que nos move (41)
(Entre paréntese a páxina da que foi arrincado o verso. Ed. Positivas)
Recoñezo que Lois Pereiro me defraudou nun principio, coas primeiras cartas. Agardaba máis da persoa a quen se lle dedica o Día das Letras Galegas este ano. Parecíame ordinario. Anotacións cotiás, breves, sinxelas, anormal para alguén que se lle presumía -outros, non el- unha vida tan activa. Sen embargo, a medida que se van pasando páxinas, autor e obra (en realidade non é unha obra no seu conxunto, senón cartas individuais a P.) van sufrindo unha metamorfose. A súa musa vaise idealizando, afastándose da realidade pola distancia e o paso do tempo, incitándoo a querela aínda máis, a vez que comeza a formularse outras alternativas. Convértese nun ser cada vez máis analítico con todo o que sucede ao seu redor, xa sexa coas persoas que observa nos bares, xa cos fragmentos de libros que le coa presa de acadar todo o coñecemento preciso para poder sobrevivir no inferno, onde di o agarda o diaño. Xa pode ser vello!
Non é doado vivir cunha enfermidade incurable, non é doado atopar comprensión nas persoas que te rodean, amigos, familia, parella. Esa angustia está sempre latente no seu pensamento, nos seus escritos, sen embargo, afirma tamén, sentirse un privilexiado por atopar esa comprensión, pois é consciente de que non sempre pode estar para os demáis pero os demáis si estaban para el.
Ler estas cartas inspiroume a facer o propio, escribir cartas ao “estilo Lois Pereiro”. É unha experiencia brutal. Debo recoñecer que cada vez me resultaba máis complexo rematar unha páxina de Cartas Ultramarinas sen realizar algunha anotación, anotacións que sempre convidan a reflexión e a desenvolvelas. Con Cartas Ultramarinas pasei máis tempo pensando que lendo, máis tempo escribindo que lendo; é o que se atopa cando o que se busca é precisamente “non pensar” en algo concreto; para non pensar nada mellor que pensar, como facía Lois Pereiro, pensar dende as cousas máis banais ate o máis extraordinario, só que, cando se mira a vida como el o facía, xa nada resulta trivial. Pensar cansa, como me dicía unha amiga, pero cansa cando soamente pensas no mesmo… e doe, doe moito cando pensas na dor.
E difícil elixir unha cita e sería inxusto para o lector copiar todas as miñas anotacións, así que vou escoller unha delas que, polo momento que me toca vivir, máis impacto me provocou (está en castelán, pero traducina ao galego):
As almas xenerosas non poden ser felices sabendo que alguén se lava as mans coas bágoas doutros, converténdose en verdugo de si mesmo e deses outros.
Non creo que mereza a pena edificar a nosa vida nun terreo falso. Hai que apostar forte a veces si, ‘e apuntar ás estrelas’, pero, ‘permitirán elas que lles apuntemos?’
Moitas persoas toman decisións non en función do que ven, do que consideran bo ou malo, senón en función do que cren, das súas conviccións, do que o biólogo evolutivo e etólogo británico Richard Dawkins denominaba código dos mortos: pautas de conduta excelentes fai miles de anos, que deixaron de ser útiles e que, non obstante, seguen vixentes.
Esas pautas de conduta ancestrais fan que se produzan situacións onde dúas persoas que estean vendo o mesmo partido de fútbol pero que sexan seareiros de diferentes equipos sexan incapaces de ver a mesma realidade que sucede ante os seus ollos no intre en que o árbitro, no desconto, e con empate no marcador, sinaliza un penalty. Para un será unha falta clara, dentro da área grande. O outro afirmará ter visto como o atacante se deixa caer dentro da área ante a presenza dun defensa. Os dous estarán absolutamente seguros do que din.
Sucédenos o mesmo nas actividades máis cotiáns, nas discusións familiares, no posto e traballo ou nas discusións sobre política. Gastamos máis enerxía en construír unha realidade a medida e segundo o noso propio desexo que en interpretala existente; tamén o fan os dirixentes dos partidos, conscientes como son de que eles non só constrúen a súa propia realidade, senón tamén a de aqueles cidadáns que se rexen polo código dos mortos. Estes desafortunadamente son a maioría dos que acoden a votar. Os que deciden quen nos goberna.
Di E. Punset que os seres humanos “non queremos cambiar de opinión, ao contrario que os monos e outros cerebros sofisticados”, tal é o poder asoballador das conviccións propias, fronte á percepción real dos sentidos. Podemos cambiar de opinión, mais odiamos facelo.
Ensináronos que cambiar de opinión é unha frivolidade, un síntoma de inestabilidade e debilidade; polo contrario -“votar sempre ao mesmo partido”- manter unha posición é un sinal de cordura e lealdade. O importante é non cambiar, si o fas estás perdido: serás rexeitado pola sociedade e, probablemente, por ti mesmo. O camiño fácil é decidir unha vez: de neno decides de que equipo de fútbol es, decides a relixión que profesarás (ámbalas cousas case sempre dependen da influencia dos proxenitores), na puberdade decides a túa sexualidade e ao cumprir os dezaoito anos a quen votarás o resto da túa vida sen ser consciente da transcendencia que terá de aí en diante. O importante é non cambiar.
Dende afora, pode apreciarse o compoñente absurdo destas paixóns. Alguén que non foi a votar en toda a súa vida dirá que a crispación actual da vida política “non ten ningún sentido” mentres que, os que están imbuídos polo remuíño político, polo deportivo, polo relixioso, polo cultural, … estas cousas non lle pasan tan desapercibidas.
Sen embargo, ao largo da vida preséntansenos disonancias ao entrar en conflito dúas ideas simultáneas e contraditorias que xerarán un gran estrés e desasosego nas persoas. Habitualmente as discordancias nin sequera chegamos a ponderalas, pero cando o facemos e nos vemos na obriga de tomar unha decisión, unha vez tomada é difícil cambiala e, unha vez elixida unha opción, entre varias, máis irrevogable é a decisión e máis chea de sentido é a opción tomada. Cando non hai marcha atrás, máis convencidos estamos de ter a razón.
Que disonancias se nos presentan a moitos nacionalistas na actualidade? Votar ao BNG ou non facelo. Non votar implica que este perderá o poder a favor de outro partido que non nos gusta, o PP, pero facelo significa avalar unha xestión nefasta, con non menos erros e vicios dos que poida cometer o PP. Moitos nacionalistas xa lle viramos as costas nas eleccións galegas do 2009 e logo, moitos máis, nas europeas. O que sucedeu dende entón internamente neste partido non fai máis que confirmar o acertada daquela decisión. Os que prometían cambios para logo das eleccións galegas mentían, pois non foron capaces de levalos a cabo nin sequera despois de perder. Cales son as perspectivas para o nacionalismo nas vindeiras municipais: máis perda de apoio. Lóxico. En que me baseo para afirmalo de forma tan tallante? En que o futuro non se adiviña, pero pode imaxinarse recompoñendo o pasado.
Calquera, responderíalle, pero especialmente ao que se refire Borja Vilaseca, ao oficio de dirixir unha organización, con ou sen ánimo de lucro. En todo caso, mellor lelo (primeiras páxinas).
Ao igual que un dos protagonistas deste libro “non son escravo do que pensa a xente”. Estou “liberado da obsesión de gustar aos demais, da necesidade de darlles motivos para que me aplaudan”, moito menos a esas ovellas que se meten no rabaño pola súa propia inseguridade, comodidade e/ou inercia. A “manada” á que se refire Eduard Punset.
Entre as funcións deste blog está a de denunciar un sistema que está deixando de lado as verdadeiras necesidades das persoas, de xeito global e específico, para servir ao egocentrismo dunhas cantas persoas. A hora de facer estas denuncias non obedezo a cor política algunha, “só rindo contas a miña conciencia” coa finalidade de acadar as mellores condicións sociais e/ou laborais. Comprendo que dende o medio do rabaño non se poida escoitar con nitidez esta mensaxe ou, de escoitala, non posúan a confianza que lles permita arriscar, condenándose así a permanecer eternamente no mesmo refuxio, inmóbiles.
A mensaxe a que me refiro pretende ser transformadora porque, entendo, a sociedade na que vivimos necesita ser mudada. Debe transformarse ese capitalismo depredador que nos tocou vivir, onde todo vale co fin de acadar o éxito, o beneficio ou o poder.
… e aquí, eu que tanto falo de política, non podo excluír a ningún partido. Dicíame hai uns días un amigo que el xa chegara a comprender que “é posible que un socialista queira ser rico”, eu aínda non. Non comprendo que alguén que ambicione riquezas sexa a vez solidario, sen embargo hainos,… e en postos de moita responsabilidade. Deberíamos temer a este tipo de persoas.
Falo dunha transformación do capitalismo para conquerir entornos laborais máis sans e saudables para calquera ser humano. Falo dun capitalismo ético. Isto, co cinismo instaurado na dirección da maioría de organizacións, pode semellar unha utopía, sen embargo, moitas empresas que están apostando por esta transformación cultural están acadando grandes éxitos (maior crecemento, máis beneficios, traballadores e clientes máis satisfeitos,…). Todo traballador quere formar parte destas organizacións, rexeitando aquelas outras, acabando nelas só por falla de oferta de emprego.
Con que ánimo pode acudir un traballador ao seu posto de traballo cando escoita ao seu xefe defender publicamente o despido libre, ou cando afirma que os contratos estables só serven para que os traballadores se acomoden? Con que ánimo, un traballador de calquera outra organización, entra a comprar nas súas tendas? Diría que ese home sofre a patoloxía do éxito. A arrogancia é fea… e destrutiva, impide tomar consciencia do verdadeiro potencial de cada empresa: un grupo humano ao “servizo dunha función necesaria, creativa, sostible e con sentido”
Ao final será a experiencia persoal de cada un a que nos permita verificar a certeza ou incerteza do que outros nos contan.
O maleficio ao que me vou referir nada ten que ver co “dano causado pola arte dos feiticeiros” senón ao dano que certas persoas, sobre todo quen ten algunha responsabilidade, provocan facendo que “aparentemente, uns ganen e outros perdan” aínda que ao final ninguén saía beneficiado. Seguramente ao ler isto a todos se nos veñen a cabeza ducias de nomes. A min, agora, venme un,…
Venme a cabeza esta reflexión logo de ler “O beneficio” deAlex Rovira e Georges Escribano (velaquí o primeiro capítulo) onde, a xeito de novela, fan unha análise psicosocioecómica dunha entidade enferma. Déuseme por ler este libro logo de ver unha entrevista en CNN+ do primeiro dos autores con Antonio San José no espazo “Cara a Cara”, cando, facendo zapping na madrugada do venres o entrevistador cita a frase coa que se abre o libro:
“Trata a un ser humano como é,
e seguirá sendo o que é.
Trátao como pode chegar a ser,
e converterase no que está chamado a ser.”
A quen nos entusiasma o “Desenvolvemento de Persoas” e rexeitamos abertamente a expresión “Recursos Humanos”, por ser despectiva para a propia raza, en canto que as persoas somos algo máis que un recurso para as empresas e outras organizacións, frases como a de B. Pascal engánchannos. Así que o venres pola tarde compreime este libro; logo de lelo, por suposto, recoméndoo (especialmente a calquera persoa que teña a responsabilidade de dirixir un grupo).
Son dos que subliña moito os libros e logo lle da voltas a todo, neste as páxinas en amarelo fluorescente case superan as que quedan sen colorear, tal é o interese que produciu en min a súa lectura. Entre todas as ensinanzas, quédome esta:
“… a calidade só se pode construír dende a conciencia.
Sen conciencia, dixo, non pode haber comprensión; sen comprensión non hai respecto; sen respecto non pode haber confianza e sen esta non é posible o compromiso. E por suposto, sen compromiso non é posible a calidade‘”.
Falan os autores de confianza. Que é a confianza? Alex Rovira explícao mellor ca min, ver vídeo, mais quédome con algo que é fundamental para ter confianza en alguén: a integridade (ou conciencia). “Confiamos nas persoas que son íntegras. Que é a integridade? Predicar co exemplo e cumprir o que se promete”.
Hoxe díxenlle ao concelleiro do BNG en Xunqueira de Ambía, José Luís Quintas Coello, que non confiaba nel. Porqué? Por que non é un ser íntegro. Porque? Por que non predica co exemplo, por que non cumpre o que promete e un cento de razóns máis. A súa resposta: “eres bobo!”. Por se non oíra ben, repetiumo. Esa é súa ética, a súa coherencia.
Este feito non me sorprendeu en absoluto, nin a min nin a ducia de persoas que había nese intre nun bar de Xunqueira. A eles menos ca min. Están afeitos ás súas predicas, broncas e insultos. Iso é ao que se adica cada día en tódolos bares, rúas e prazas da vila, dende a súa atalaia de “concelleiro do BNG”, pois seica “o título” este fai que as persoas coma el, con escasa formación, se atrevan, para vencer os seus complexos, a dar leccións e insultar a outros con menos, semellantes ou moitos máis coñecementos ca el. Adafeito. “O titulo” non leva implementada a razón nin a intelixencia, vello amigo. Ti es a proba do que digo mais, desgraciadamente para o nacionalismo galego, non a única.
O BNG é unha organización enferma e ti es o vivo exemplo de maleficio; un virus que, aparentemente semella unha cousa, que pode facerlle crer a alguén (eu o primeiro bobo!) que vai conseguir algo contigo, apoiándote, para que outros perderan ese poder que ti -ilusamente- ambicionas. Pero ao final ninguén gaña nada. Xunqueira, contigo, non gañou nada (a vista está). O BNG, contigo, non gañou nin gañará nada. Ao revés.
Existe un principio ético que obriga a quen usa -parcialmente- a obra de outro autor, a citalo. É un xeito de non apropiarse dunha obra que non lle corresponde. Chámase a este principio: referenciar. Outros dirán que é un envoltorio para desenvolver artigos mediocres, unha forma de disfrazar a verdade ou manipulala,… Persoalmente non me considero en posesión da verdade e o que crea e manifeste estalo (por exemplo, cando alguén di “mentes”, “faltas a verdade”, “fas demagoxia” …), non fará máis que exhibir a súa ignorancia e arrogancia, característica esta última, que limita o crecemento e evolución persoal.
