O home dos nomes

Seguramente nunca oístes falar del pois, de onde eu son, que era por onde moraba, coñecíase con nomes distintos en cada pobo. Era un home de avanzada idade, encurvado polo peso dos anos, das súas ferramentas e das vestimentas; era un home de pelo e barba branca e longa, de pel escura e moi engurrada. Era fácil decatarse da súa chegada, os cans dos veciños anunciábano ao seu paso ao tempo que lle ladraban aos caninos que o acompañaban. Tiña máis de media ducia de cans, por iso lle chamaban tamén o “home dos cans”. Incluso sen os seus fieis animais podía adiviñarse a súa chegada. Da súa vestimenta colgaban todas as ferramentas que necesitaba para sobrevivir: coitelos, culleres, garfos, latas para apañar comida que os veciños lle daban, botellas para recoller auga ou viño cando un bo veciño llelo ofrecía, etc. Era por iso que tamén o alcumaban o “home das latas”. Levaba colgado dos ombreiros uns paus ou lareiros coa súa equipaxe recollida nun saco, por si a noite o collía no camiño e poder botarse a durmir alá onde o corpo llo pedise. Era por iso que, segundo o pobo, se lle coñecera como o “home dos lareiros” ou o “home dos paus”. Aqueles sacos moito nos fixeron sufrir aos máis pequenos. Tódolos nenos que vivimos naquela parte da Lagoa de Antela lle tiñamos posta unha cara ao “home do saco”, cando no resto do mundo apenas chegaban a imaxinado.

Ao oír ladrar os cans, ao oír o tintinar dos metais que penduraban da súa vestimenta. ao oír os seus pés arrastrarse pola estrada ou, xa acercándose, oílo bafexar pola dificultade que lle supuña moverse coa casa ao lombo, tódolos nenos desapareciamos, agochabámonos e non nos movíamos do noso acocho ate desaparecer tódolos sinais da súa presenza.

Tódolos nenos do pobo eramos bos comedores porque o castigo era probar da comida que o “home dos paus” levaba nas súas alforxas.

– Non queres o caldo?
– Pois verás ti -dicía miña avoa mentres me collía da man- vas probar do que leva o “home dos paus” na súa lata!

Vaia si comía. Que digo “si comía”. Lapaaaba! E así para todo. Por aquel lugar non había moitos suspensos. Eramos bos en todo, cada vez menos, claro, a medida que íamos perdendo a inocencia e íamos descubrindo que o “home dos paus” era un portugués errante, un vagabundo que mendigaba polos pobos do arredor o seu sustento. Aquel portugués tiña nome. Chamábase Xosé Lois, pero poucos o coñecían polo seu verdadeiro nome.

Xa de maiores, e superados os medos da nenez, eran moitas as hipóteses que nos facíamos sobre a súa vida, sobre o que ocorrera no seu pasado para que aquel home acabase así, tan lonxe da súa terra, con todas as súas pertenzas ao lombo e coa compaña fiel daqueles animais. El non era un home de moitas palabras, pero cando se lle daba conversa el avíñase, nunca rexeitaba falar con ninguén, sen embargo, a maioría dos veciños, en tanto se achegaba a súa porta dábanlle algo de comer e sen mediar palabra volvían cara dentro. O que querían era que se fose. Ulía mal.

Aínda non comentara que aquel home levaba sempre a mesma roupa, e varias prendas da mesma característica: varios pantalóns, varias camisas, varias chaquetas,… pantalóns e chaquetas de pana. Non se pode dicir cantas, pois ninguén nunca llelas contou.

Soamente cando o vento era favorable se podía ter unhas palabras con el e foi así como se foi sabendo algo da súa vida. Fóronse descartando moitas hipóteses: si era un fuxido da guerra portuguesa, si padecía amnesia e non sabía quen era, si se volvera tolo e tantas outras historias, tantas como veciños había na contorna. Non, non era nada diso. El laiábase a miúdo por unha dona que, ao outro lado da fronteira o enganara, unha muller de lado escuro, un anxo negro que lle prometera amor eterno ao tempo que o enganaba con outro.

– Dicíame que era moi bo para ela, que eu merecía algo mellor… fódase!

Hai mulleres así, veládevos delas, que gustan dos homes dos paus, e non me refiro a homes como Xosé Lois “O Portugués” de cuxo ombreiro penduraban aqueles longos lareiros, senón dos homes crueis. Si hai mulleres que prefiren esa clase de homes aos homes bos, aos que afastan delas, crendo facerlle un favor mentres, inconscientemente, os destrúen, secuestrando para sempre todas as súas ilusións.

O “home dos cans” era un home co corazón rabuñado, vítima dunha fera (humana) salvaxe, un home que xa non fiaba de ninguén máis que dos seus animalciños, aos que coidaba con dozura, aos que lle procuraba alimento, privándose el moitas veces de comer. Si, así era, porque aqueles cans, a diferenza das persoas non tiñan emocións mesturadas, por iso é sabido que cando un animal, un can, te quere, este nunca che fará dano. Nós, a xente civilizada, somos ben distintos.

Cando era un mozo Xosé Lois declarou o seu amor a muller que amaba platonicamente dende moitos anos atrás, cando xa non agardaba nada da vida e, para súa sorpresa, aquel amor foi correspondido. El e a súa amada pasaban días e noites falando, contándose historias que se perderan o un do outro, as súas ledicias, as súas tristuras, os seus viaxes, as súas inquedanzas e medos; e comezaron a pensar o un no outro, a preocuparse o un polo outro, a facer plans para compartir máis tempo, máis cultura, o seu lecer, plans de futuro xuntos e a desexarse cada día máis. Non podían vivir un día sen falarse, sen contarse o que lles ocorrera ese día. Non podían vivir sen pensarse. O pensamento do un no outro era permanente. Aquel amor era unha loucura… Ate que un día apareceu unha terceira persoa, un amor pasado da súa amada, un home cruel que a fixera sufrir no pasado e aquela, sen pensalo, foise con el. Esqueceu tódalas súas promesas, tódolos seus desexos, todas aquelas palabras fermosas que lle dedicara a Xosé Lois. Desapareceu sen máis, sen sequera dicir adeus. Sen explicacións. E Xosé Lois non toleou, como moitos farían, pero non buscou máis amores, nin sequera aquel outro “mellor” que lle dicían merecer. Non! Dixo non a outro amor de muller xa que como ser humano que é mestura emocións e a mestura fai dano. Non a mestura en si, senón a parte amarga das emocións: o odio, o desprezo, as traizóns, as mentiras, os medos,…